Nasza historia Samodzielny Kościół Ewangelicko–Luterański (Skrót: SELK znaczy po niemiecku: Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche) w swej tradycji i nauce nawiązuje, bezpośrednio do XVI wiecznej Reformacji w Niemczech rozpoczętej przez mnicha augustiańskiego i profesora teologii w Wittenberdze ks. dr. Marcina Lutra, którego początek datuje się na dzień 31 października 1517 r. SELK powstał niestety z podziału pierwotnego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego w Prusach, a miało to miejsce dokładnie 300 lat po reformacji wittenberskiej. Kościół Staroluterski w Niemczech powstał około połowy XIX wieku, początkowo na Śląsku. Wtedy to Fryderyk Wilhelm III (ur. w Poczdamie 3 sierpnia 1770, zm. 7 czerwca 1840) – z dynastii Hohenzollernów, król pruski od 1797, który był wyznania ewangelicko- refromowanego (kalwińskiego) ogłosił dekretem gabinetowym w dniu 31 października 1817 r. w 300 rocznicę luterańskiej reformacji - unię pomiędzy Kościołem Ewangelicko–Luterańskim (Augsburskiego Wyznania) a Ewangelicko – Reformowanym (kalwińskim - Helweckiego Wyznania). Tak powstał w roku 1817 w ówczesnych Prusach Kościół Ewangelicko – Unijny. Powstaniu tego Kościoła patronował i służył wiedzą teologiczną przy jego powstaniu wielki filozof i teolog protestancki Fryderyk Ernest Daniel Schleiermacher (1768 - 1834) urodzony we Wrocławiu, gdzie jego ojciec był kapelanem wojskowym, a następnie proboszczem w Hołdunowie [Anhalt] na Górnym Śląsku [pomiędzy Tychami a Mysłowicami], gdzie w roku 1770 założona została składająca się z ewangelików – reformowanych z Małopolski, z Niemiec, a wreszcie z 303 reformowanych ucieknierów z wioski Kozy koło Wadowic, Bielska – Białej, jedyna parafia ewangelicko-reformowana na Górnym Śląsku właśnie we wspomnianej miejscowości Anhalt (nazwa na cześć Fryderyka Erdmanna, księcia Anhalt), dziś Hołdunów. Część luteran śląskich nie chciała przyjąć jednak tej unii administracyjnej, nie chciała odstąpić od luterańskiego wyznania wiary zawartego w Księdze Konkordii (Liber Concordiae - Księga Zgody) z roku 1580, którą obecnie można nabyć zarówno w języku niemieckim, jak i polskim, a także czeskim, a przede wszystkim nie chcieli odstąpić od Niezmiennej Konfesji Augsburskiej (Invariata) z roku 1530. Chcieli oni zachować nadal swoją tożsamość luterańską wyrażoną w dotychczasowej luterańskiej nauce i wierze w realną obecność Ciała i Krwi Pańskiej w chlebie i winie podczas Wieczerzy Świętej (nauka o konsubstancjacji), w odróżnieniu od kalwińskiej nauki o obecności tylko duchowej, a nie realnej, substancjalnej i rzeczywistej jak u luteran, lub zwingliańskiej, która naucza, że Wieczerza Pańska sprawowana jest jedynie na pamiątkę śmierci Chrystusa, a chleb oznacza Ciało Chrystusa, wino natomiast oznacza Krew Chrystusa. Król narzucił także luteranom, kalwinom, rabinem i prawnikom jednolity „strój urzędowy” (Amtstracht) w postaci czarnej profesorskiej togi z białą befką pod brodą, lub kryzą wokół szyi, który luteranom miał zastąpić ich dotychczasowy ”strój liturgiczny” sięgający czasów starożytnego Kościoła w postaci: alby i stuły, oraz ornatu (casula) do sprawowania Sakramentu Ołtarza, jak również komży i stuły używanej podczas sprawowania innych obrzędów kościelnych. Stuła i ornat miały kolor liturgiczny danego okresu roku kościelnego. Unia pruska pozostawiła te kolory jedynie na ołtarzu i ambonie w postaci tzw. antependiów. Unijny Kościół i unijne parafie celowo zastąpiły określenia takie jak: luterański, kalwiński, augsburski, helwecki, reformowany jednym słowem „ewangelicki”, aby w ten sposób pozbawić własnej tożsamości tych, którzy czuli się luteranami, lub kalwinami. I tak pozostało po dzień dzisiejszy w Kościołach Unijnych, które często w swej nazwie już nie posiadają określenia „unijny”, a tylko nazywają się „Kościołem Ewangelickim.” Sprzyjał temu ówczesny pietyzm, racjonalizm i liberalizm. W latach 1822-1834 wprowadzenie nowej agendy tzn. księgi liturgicznej dla księży, zawierającej porządek nabożeństwa, oraz obrzędów kościelnych, wywołało liczne strajki wśród duchowieństwa, i w parafiach. Luteranie nie chcieli przyjąć liturgii reformowano – luterańskiej, jaką oferowała nowa Agenda, jak również nowego stroju urzędowego jakim była tylko reformowana czarna toga. W Świdnicy po dzień dzisiejszy w oszklonej szafie w zakrystii pozostały barwne stroje liturgiczne Kościoła Luterańskiego z tamtych czasów. Podobnie było na Mazurach. Jednak przez różne kompromisy i wydania nowych kompromisowych agend, niektórzy luteranie zaprzestali strajków, a nowa liturgia i strój liturgiczny przedostały się także do krajów, w których unia nie obowiązywała i nie była znana (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Bawaria, nawet niektóre kraje skandynawskie, za wyjątkiem Szwecji, gdzie pozostano przy całym liturgicznym bogactwie luteranizmu). Centrum walki przeciw unii staropruskiej stał się Wrocław. Inicjatorem tej opozycji był ks. Jan Gotfryd Scheibel, profesor teologii i od roku 1827 proboszcz parafii przy kościele św. Elżbiety, który w owych czasach był kościołem katedralnym Wroclawia. Ksiądz Jan Gotfryd Scheibel, urodzony we Wrocławiu dnia 16 września 1783 r. był jedynym synem państwa Johana Ephraima i Joanny Christiany Scheibel, z domu Morgenroth. Ks. Jan G. Scheibel – człowiek uczony, profesor zwyczajny teologii luterańskiej, dogmatyk, doskonały znawca pietyzmu, bez reszty oddany niczym nieskażonemu luteranizmowi, gorący przeciwnik racjonalizmu XIX wiecznego uważany jest za „ojca Kościoła Staroluterańskiego” i kaznodzieję ”przebudzeniowego” Wrocławia. Jego natchnione kazania ściągały do kościołów Wrocławia setki wrocławian. Konflikt ten przybrał jednak na sile, gdy dnia 15 marca 1830 r. Królewski Konsystorz dla Śląska z siedzibą we Wrocławiu wydał dekret na mocy, którego do 3. niedzieli po Trójcy Świętej nakazał wprowadzenie nowej agendy z rytem unijnym. Ks. proboszcz Scheibel w piśmie z dnia 3 maja prosi króla pruskiego, aby pozostawił w kościele św. Elżbiety liturgię wg dotychczasowego rytu luterańskiego, tzn. wg „Agendy wittenberskiej”, ale król jako „summus episcopus” = „najwyższy biskup” nie wyraził takiej zgody. Co więcej, tej opozycji król dłużej nie mógł znieść i zasuspendował zarówno księdza, jak i wiernych tej prowincji. Dwa lata później w roku 1832 ks. prof. Scheibel opuścił Wrocław i udał się „na wygnanie” najpierw do luterańskiej Saksonii, a w roku 1838 do Bawarii, gdzie wśród luteran znalazł nową ojczyznę, w której pozostał do końca swego życia bardzo ceniony przez Bawarczyków. Ziemską ojczyznę opuścił na zawsze w wieku 60 lat, dnia 21 marca 1843 r. w Norymberdze i przeszedł do Ojczyzny niebiańskiej, do domu Ojca. Oczywiście na Śląsku utworzono także niezależny od króla pruskiego Kościół Luterański, który doznawał licznych prześladowań, były aresztowania, pozbawianie staroluteran kościołów i kaplic. Ks. profesor J.G. Scheibel cieszył się jednak wielkim szacunkiem w środowisku luterańskim, dlatego wraz z nim o zachowanie czystego luteranizmu, a więc starego luteranizmu na Śląsku stanęło wiele parafii i księży luterańskich zarówno na Śląsku, jak też i na wielu miejscach Prus, a także w tych Landach, w których król pruski miał swój wpływ i władzę. Król pruski Fryderyk Wilhelm III w tej walce ze „staroluteranami” stosował niestety nieraz przemoc militarną, jak np. w Brzegu nad Odrą, gdzie ludność Brzegu nie chciała uczestniczyć w nabożeństwach unijnych z nową liturgią unijną pozbawioną wielu elementów luterańskich i nie chciała mieć księży ubranych w czarne pruskie togi. Wtedy to królewskie wojsko służyło Kościołowi Unijnemu pomocą w zgromadzeniu ludzi w starym, olbrzymim kościele św. Mikołaja. Ludzi ściągano tam przemocą w każdą niedzielę, zamykano kościół na klucz w czasie trwania nabożeństwa i w ten sposób „przyzwyczajało” się ich do Kościoła Unijnego. Superintendentem generalnym (biskupem) wrocławskiej metropolii, która obejmowała cały Dolny i Górny Śląsk (za wyjątkiem Śląska Cieszyńskiego), został już przez króla Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna w roku 1843 mianowany ks. prof. dr. August Hahn (1792-1863), naukowiec, profesor teologii, wydawca kazań, nowego śpiewnika, teologicznych opracowań naukowych, rektor uniwersytetu wrocławskiego. August Hahn urodził się 27 marca 1792 r. w Grossosterhausen w pobliżu Eisleben. W czasie wprowadzenia unii staropruskiej studiował teologię w Wittenberg. Już w roku 1819 został mianowany profesorem teologii i proboszczem kościoła staromiejskiego w Królewcu, następnie superintendentem, w 1826 r. przeszedł do Lipska, później do Wrocławia, gdzie był profesorem zwyczajnym na wydziale teologicznym. Został też mianowany radcą Konsystorza śląskiego, aby w roku 1843 objąć prowincję śląską jako jej generalny superintendent. Miał on umacniać nowy Kościół Unijny, bowiem zanim przejął rządy nad śląską prowincją, w latach 1834-1839 niektórzy prześladowani luteranie opuścili swoją Ojczyznę i wyjechali czy to do Australii, czy też do Ameryki [jak np. duża część parafian z wioski Klitten koło Görlitz (Zgorzelec)]. W Ameryce powstawały kilkumilionowe samodzielne Kościoły luterańskie (np. dzisiaj liczący 2,3 miliona Kościół: Lutheran Church-Missouri Synod w USA, albo Lutheran Church-Canada, względnie też bardzo ortodoksyjny i z tego powodu nieutrzymujący wspólnoty ołtarza z innymi samodzielnymi Kościołami luterańskimi Kościół Wisconsin Synod w USA, który prowadzi również swoją misję w niektórych krajach europejskich, jak np.: w Czechach w Pilźnie, czy na Białorusi względnie na Ukrainie, czy nawet w Rosji. Niestety, zatrzymanie luteran w kraju, czy tez pojednanie ich z Kościołem Unijnym nie udało się luteraninowi ks. generalnemu superintendentowi Augustowi Hahnowi, gdyż reprezentował on interesy pruskiego króla i Państwa Pruskiego. W dniu 13 maja 1863 r. we Wrocławiu w wieku 71 lat zmarł ks. superintendent generalny dr August Hahn i pochowany został na tzw. „Wielkim Cmentarzu” (Grosser Friedhof) pomiędzy ul. Legnicką a Braniborską (Friedrich-Wilhelm Strasse a Berliner Strasse) przeznaczony dla zasłużonych mieszkańców Wroclawia, którego początki sięgały 1775 r., a który w roku 1957 został bezsensownie zlikwidowany, a na jego miejscu wystawiono pawilony handlowe. Wracając jednak do historii staroluteran należy stwierdzić, że nie wszyscy staroluteranie opuścili swoją ojczyznę, gdyż następca Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna, jego najstarszy syn król Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern w roku 1840 wydał nową ustawę liberalizującą dotychczasowe twarde ustawodawstwo. Ustawa ta zezwalała na działalność Kościoła Staroluterańskiego, który w roku 1841 zwołał Synod do Wrocławia i formalnie odłączył się od Kościoła Unijnego przyjmując nazwę: „Kościół Ewangelicko–Luterański w Prusach” z siedzibą we Wrocławiu. W roku 1845 Kościół ten został zalegalizowany. Małe parafie staroluterąńskie znajdowały się wówczas na całym Śląsku Pruskim, między innymi w takich miejscowościach jak: Wrocław, Brzeg n. Odrą, Gliwice, czy też w 110 parafiach na Pomorzu (np.: Trzebiatów, kościół św. Jana, Koszalin kaplica św. Gertrudy, Słupsk kościół św. Krzyża) i w Wielkopolsce (Poznań obecny kościół metodystyczny, Toruń, kaplica przy ul. Strumykowej 10, Leszno Wlkp., Czarnylas). Kościół ten w siedem lat po uznaniu go za pełnoprawny Kościół, w roku 1847 liczył tylko na Pomorzu 19 000 wiernych. Kościół Staroluterański zawsze dobrze współpracował po I wojnie światowej z Kościołem Ewangelicko – Augsburskim w Polsce, tak że po II wojnie światowej wiele świątyń staroluterańskich stało się kościołami ewangelicko-augsburskimi (np.: Brzeg n. Odrą, Gliwice, Toruń (kaplica), Słupsk, Koszalin, Leszno Wlkp., Czarnylas). Po II wojnie światowej w roku 1945 siedziba władz Kościoła Ewangelicko - Luterańskiego została przeniesiona z Wrocławia najpierw do Elberfeld, a od roku 1972 do Hanoweru. Nabożeństwo ewangelickie-uterański i Berlin Msza ewangelickie-luterański Tekstewangelickie-luterański - Tekst (polski) Tekst: Jan Gross (2008) - wydany: www.selk.de